Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 183
magna susceptum dimittere, ut moveatur alienis. Potentius enim
non
admittit debilius, sed e contra. Et huiusmodi genus hominum
non mutat opinionem
absque magna evidentia melioris, impressionem
faciente multam in sensu. Rabidi autem
vehementi motu
praeoccupati non discurrunt ut dictum est. Generant quidam
catulos,
quoniam caninus factus est spiritus ipsorum, ergo ex semine
canes
format; sicut semen hominis in utero format hominem, quoniam
eius spiritus
retinet in se ideam genitoris, et veluti nutriebat
et vivificabat et sentiebat et
operabatur in genitore, sic agit et operatur
in utero, ergo et similem genitori
fabricatur. Sic etiam spiritus
caninus operatur quod et sicut in cane operabatur, et
nutrit et
genrat, et latrat, et omnia agit iuxta ideam suam, Granum frumenti
de
terra sibi dissimillima frumentum facit; quoniam adepto vigore
agit quod et sicut
agebat in frumento innata vis illius, et sicut fecerat
herbam spicam et grana, ita
nunc facit in terra: et quocunque idea
transfertur, ibi simile producit, et gallinae
ovum sub fimo, et sub
columba, facit gallinam, cuius ideam habet; sic spiritus
caninus
conertit alienum in caninum, et deinde canes generat. Mulier
praegnans
recocti nimio affecta appetitu, tangit sibi vultum, nasciturque
recocti similitudo
in vultu foetus; quoniam communis est
appetitus utrisque; at in carne mulieris
duriuscula non exprimitur
imago cupitae rei, sed in tenellulo foetu spiritus
appetens affectus
eiusmodi imagine, quoniam sicut affectus est ita agit, eam
proinde
agendo producit. Producere enim et agere est similitudinem
suam
effundere. Saepe monstra et tetra mancipia candidae formosaeque
mulieres
pepererunt sola imaginatione praeeunte vehementi: Tametsi
soleat alias ex seminis
vitio, aut menstrui infectione, aut supefluitate [superfluitate],
vel defectu materiae, aut vis activae, temperari et formari
foetus
temperie formaque monstri aut bestiae, praesertim cum stellae
calore consimili illi
temperiei faverint, ut mox dicemus. At canes
et feles quando rabie non aguntur, si
momorderint, non inducunt
jam dictas passiones. Quoniam temperies hominis exuperat
modicum
humorem, quem in vulnere relinquunt, cum non sit ita vehemens,
quod
nostrum vincere et immutare valeat; sic et semen masculi
filios facit similes
masculo, quando robustius est semine muliebri;
quando autem muliebre potentius est,
mulieribus nati eduntur
similes licet masculi. Granumque in terra apta sibi et
facile vincibili
facit frumentum: in alia vero lolium, quoniam in
huius
temperiem ipsum mutatur. Vinum vincit nostrum spiritum, inebriat
et
calefacit, aqua vero vincitur a nostro spiritu, calefit et immutatur,
et in omnibus
haec doctrina comprobatur. Credam corium
canis rabidi, et Tarantulam mortuam super
plagis ab eis inflictis
apposita posse ad se venenum trahere, ea ratione
amicitiae